Wat gebeurt er met wol als het nat wordt? In dit proefje gaan kinderen de eigenschappen van wol ontdekken. Ze leren over wateropname en waterafstoting. Door te voelen, worden zintuigen betrokken en trekken de kinderen hun eigen conclusies. Zo leren de kinderen spelenderwijs iets over de eigenschappen van natuurlijke materialen.
Zorg ervoor dat alle materialen aanwezig zijn en probeer het proefje van tevoren zelf uit. Zo kun je ervaren hoe veel wolvet of vaseline je moet gebruiken bij stap 4.
Je hebt vast vaker schapen buiten in de regen zien staan. Worden zij dan helemaal nat? Wat gebeurt er dan met de wol? En hoe zit het met je wollen trui of muts als deze nat wordt? We gaan onderzoeken of wol veel water opneemt of juist niet. Wat denk jij?
Stap 1: Voelen en kijken
De kinderen kunnen in deze stap de droge wol voelen en bekijken. Voelt het zwaar of licht? Is het zacht of hard? Heeft het misschien ook een geur?
Stap 2: Wat doet wol als het nat wordt?
Laat de kinderen een pluk wol in een doorzichtige bak met water leggen. Doordat de bak doorzichtig is, kunnen de kinderen het volgende observeren: zinkt de wol? Blijft het drijven? Wordt het meteen nat? Laat het plukje wol 1-2 minuten liggen en blijf kijken. De kinderen kunnen eventueel opschrijven wat ze zien gebeuren.
Stap 3: Uithalen en voelen
Een kind kan het plukje wol eruit halen met een lepel. Een voor een kunnen de kinderen voelen of de wol nat is. Het plukje wol kan door worden gegeven om te voelen of het zwaarder is dan vóór het proefje. De kinderen kunnen er in knijpen om te zien hoeveel water eruit komt. Tip: dit is leuk om boven een beker te doen, zodat je kan zien hoeveel water het wol heeft vastgehouden.
Stap 4: Vergelijken met bewerkte wol
Het eerste gedeelte van het proefje is uitgevoerd. Je hebt gezien wat onbewerkte wol doet als het in contact komt met water. Maar hoe zit dit dan met bewerkte wol? Dit gaan we ook uitproberen!
Pak een nieuwe pluk wol en wrijf deze goed in met wolvet of vaseline. Doe deze pluk wol dan in de bak met water. Wat gebeurt er nu? Blijft het droger? Blijf 1-2 minuten kijken.
Stap 5: Uitleg
Waarom wordt ingevette wol minder nat? Wol neemt van zichzelf veel water op. Dit komt doordat de vezels van de wol kleine openingen hebben waar waterdruppels makkelijk tussen komen. Maar zodra wol wordt ingevet met vaseline, dan gebeurt er iets anders!
Vaseline of wolvet werkt als een regenjas voor de wol. Het geeft de wol een vettig laagje, waardoor het water niet meer zo makkelijk in de kleine openingen van de vezels kan komen. Het glijdt er eigenlijk een beetje vanaf! Zo blijft de wol aan de binnenkant droog. Je kan het vergelijken met de veren van een eend: deze zijn ook vettig, waardoor het water eraf rolt en de eend het niet koud krijgt.
Maar hoe werkt dit dan voor een schaap? Ik heb zelf nog nooit een schaap gezien waarvan de wol nat tot aan de grond ligt. Zoals we hebben geleerd, helpt een laagje vet in wol of veren om water af te stoten. Schapen hebben van nature wolvet (lanoline) in hun vacht! De wol van een schaap kan aan de buitenkant nat worden, maar het water dringt niet verder binnen in de vacht. Zo blijven schapen beschermd tegen regen en kou.
Met de kinderen kun je de volgende vragen bespreken:
Om echt te ervaren wat het wol doet, is het belangrijk om niet te snel door deze activiteit te gaan. Laat de kinderen uitgebreid het wol voelen, zowel droog als nat. Laat ze zelf nadenken over waarom wolvet of vaseline ervoor zorgt dat de wol niet kletsnat wordt. Gebruik eventueel lauw water, zodat het prettiger is voor de tastzin.
Zorg voor een rustige ruimte waar de kinderen op alle plekken goed naar de bak kunnen kijken, en mee kunnen doen aan de activiteit.
De kinderen leren over de eigenschappen van wol. Ze leren verbanden te leggen tussen nat/droog wol, het schaap, winterkleding, en het effect van vaseline/ wolvet. De kinderen zijn onderzoekend aan het leren. Ze leren te observeren, voorspellen en te reflecteren. Door het beantwoorden van de vragen worden ze aan het denken gezet, wat oplossingsvermogen en creativiteit bevordert.
De fijne motoriek wordt tijdens deze opdracht gestimuleerd door het plukje wol uit het water te halen met een lepel, maar ook door het water uit de wol te knijpen.
Doordat de kinderen in deze opdracht de natte en droge wol voelen, wordt de zintuiglijke ontwikkeling gestimuleerd. Eveneens zien ze hoe de wol verandert door water en wolvet/ vaseline. In stap 1 kunnen ze de wol ook ruiken. Is dit een lekkere geur of niet?
Door te beschrijven wat ze zien en voelen, wordt de taalontwikkeling gestimuleerd. Ze leren eventueel nieuwe woorden en begrippen, zoals “wolvet”, “vaseline”, “absorberen”, “zwaar”.
Als kinderen actief mee kunnen doen met de activiteit, stimuleert dat in alle gevallen het zelfvertrouwen. Ze mogen zelfstandig experimenteren, wat hun creativiteit maar ook betrokkenheid verhoogt. Omdat de kinderen de proef in kleine groepjes uitvoeren, leren kinderen op elkaar te wachten, worden ideeën en ervaringen gedeeld en kunnen ze samen verwonderen over de uitkomsten.
